Ο Ομάρ Καγιάμ ήταν σπουδαίος επιστήμονας της εποχής του∙ Μαθηματικός, Αστρονόμος και Φιλόσοφος, είχε μελετήσει την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία και πολλοί τον θεωρούν ισάξιο με τον Αβικέννα. Οι μελέτες του για τις παράλληλες ευθείες, για την επίλυση τριτοβάθμιων εξισώσεων και για τους άρρητους αριθμούς συνέβαλαν σημαντικά στην εξέλιξη των μαθηματικών.
Διετέλεσε διευθυντής Αστεροσκοπείου του Merv και...
το 1074 ήταν επικεφαλής επιστημονικής ομάδας που μεταρρύθμισε το Μουσουλμανικό Ημερολόγιο υιοθετώντας την αρχή του δίσεκτου έτους. Αξίζει να σημειώσουμε ότι προηγήθηκε από το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, το οποίο θεσπίστηκε μετά από πέντε αιώνες στη Δύση.Διετέλεσε διευθυντής Αστεροσκοπείου του Merv και...
Ως τις μέρες μας διασώθηκαν μελέτες του για τη Μεταφυσική, μια πραγματεία για τον Ευκλείδη, το βιβλίο Προβλήματα Αριθμητικής, το βιβλίο Πραγματεία στην Απόδειξη Προβλημάτων Άλγεβρας και ένα βιβλίο μουσικής.
Δεν είναι σίγουρο αν διατύπωσε γραπτώς τις Φιλοσοφικές του απόψεις. Η κοσμοθεωρία και η βιοθεωρία του ανιχνεύονται στο ποιητικό του έργο και συγκεκριμένα σε ποιήματα που αποδίδονται σ’ αυτόν και αντλούνται από χειρόγραφα που άρχισαν να γράφονται ένα αιώνα μετά το θάνατό του.
Το πλήρες όνομά του είναι Γκιγασετήν Αμπτουλφατάχ Ιμπν Ιμπραχήμ Καγιάμ Νισαπουρή. Το προσωνύμιο Καγιάμ, που πρόσθεσε στο όνομά του, σημαίνει σκηνοποιός το οποίο ήταν το επάγγελμα του πατέρα του. Το Νισαπουρή σηματοδοτεί τον τόπο καταγωγής του, την πόλη Νισαπούρ όπου γεννήθηκε το 1048 μ.Χ. αλλά και θάφτηκε το 1131. Ο τάφος του υπάρχει ακόμη και μάλιστα το 1963 στο χώρο αυτό κατασκευάσθηκε από τον Ιρανό αρχιτέκτονα Χουσάνγκ Σεϊχούν το Μαυσωλείο του, ένα αριστούργημα της Ιρανικής αρχιτεκτονικής, που δέχεται κάθε χρόνο πολλούς επισκέπτες.
Πολυπράγμων, λοιπόν, ο Ομάρ Καγιάμ, διάσημος για το επιστημονικό και ποιητικό έργο του στην Ανατολή. Όμως η φήμη του και η δόξα του στη Δύση οφείλεται στα τετράστιχά του, που στα Περσικά ονομάζονται Ρουμπαγιάτ που είναι ο πληθυντικός του ρουμπάι. Ρουμπάι λέγεται το τετράστιχο ποίημα με ολοκληρωμένο νόημα, ένας ποιητικός επιγραμματικός στοχασμός. Ο πρώτος, ο δεύτερος και ο τέταρτος στίχος ομοιοκαταληκτούν ενώ ο τρίτος είναι ελεύθερος ή λυτός όπως τον έλεγαν παλαιότερα.
Χίλια με χίλια διακόσια ρουμπαγιάτ αποδίδονται στον Καγιάμ, αλλά οι διάφοροι μελετητές του θεωρούν ότι μόνο το ένα τρίτο από αυτά είναι γνήσια.
Παραπάνω αποδίδω σε δεκαπεντασύλλαβο δύο τετράστιχά του.
Άρης Μπιτσώρης
