Γράφει ο Αλέξανδρος Χαντζάρας*
Στη χώρα μας παράγουμε ετησίως περισσότερο από 4.500.000 τόνους αστικών απορριμμάτων που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανόδου του βιοτικού μας επιπέδου. Η ποσότητα αυτή περιλαμβάνει τα απορρίμματα από κατοικίες & εμπορικές δραστηριότητες, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη τα γεωργικά & βιομηχανικά απόβλητα, καθώς και τα απόβλητα των οικοδομών.
Συνεπώς, κάθε κάτοικος στη χώρα μας παράγει κατά μέσο όρο 440 Kg αστικά απορρίμματα ετησίως ή 1.2 Kg την ημέρα, ποσότητα αρκετά μεγάλη που αντανακλά και τον υπερκαταναλωτισμό που μας διακρίνει.
Από το παραπάνω κυκλικό διάγραμμα παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (47%) των απορριμμάτων μας είναι τα ζυμώσιμα, δηλαδή οργανικά υλικά όπως τα αποφάγια της κουζίνας, απορρίμματα κήπου, υπολείμματα αγροτικών καλλιεργειών, κλπ, ενώ ακολουθεί σε ποσοστό 20% το χαρτί.
Ο τρέχων κύκλος διαχείρισης των απορριμμάτων βασίζεται στην λειτουργία Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) που δεσμεύουν εκατομμύρια ευρώ από εθνικούς & ευρωπαϊκούς πόρους για την κατασκευή τους, ενώ δεν ευνοούν την βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της Ελλάδας διότι μπορεί να προκαλέσουν ρύπανση των επιφανειακών & υπόγειων νερών και συμβάλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου λόγω εκπομπής μεθανίου & άλλων αέριων ρύπων.
Επίσης, παρατηρείται κορεσμός των χώρων διάθεσης απορριμμάτων και δυσκολία στην αναζήτηση νέων χώρων για την κατασκευή ΧΥΤΑ. Επιπλέον, υπάρχει έντονη αντίδραση από τις τοπικές κοινωνίες στην χωροθέτηση νέων ΧΥΤΑ ή στην επέκταση των υφιστάμενων, ενώ σημαντικό εμπόδιο στην αντιμετώπιση του προβλήματος είναι το σύνδρομο NIMBY – Not In My Back Yard – Όχι Στην Αυλή Μου. Δηλαδή, κανένας από εμάς δεν επιθυμεί τα σκουπίδια στην αυλή του, αλλά στην αυλή του γείτονα…
Η Ελλάδα προβαίνει σε υγειονομική ταφή στο 81%, ανακύκλωση στο 17% & λιπασματοποίηση στο 2% των αστικών απορριμμάτων, ενώ σε επίπεδο Ε.Ε.-27 τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 38% υγειονομική ταφή, 24% ανακύκλωση, 18% λιπασματοποίηση & 20% αποτέφρωση που συνοδεύεται συνήθως από ανάκτηση ενέργειας.
Επομένως, υπάρχει άμεση ανάγκη αναζήτησης νέων λύσεων που να είναι οικονομικά συμφέρουσες και περιβαλλοντικά αποδεκτές. Η σύγχρονη τάση εστιάζει στην Πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων & την Ανακύκλωση.
Πως συμβάλει η ανακύκλωση στην εξοικονόμηση πόρων & την μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον
Ενδεικτικά από τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι η χρήση ενέργειας μειώνεται κατά 90 - 97% από την ανακύκλωση του αλουμινίου & 23 - 74% από την ανακύκλωση του χαρτιού. Οι αριθμοί αυτοί αποδεικνύουν την σημασία της ανακύκλωσης στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Ποια είναι τα Ανακυκλώσιμα Υλικά
Ø Χαρτί
Ø Πλαστικό
Ø Γυαλί
Ø Μέταλλα
Ø Μπαταρίες
Ø Ηλεκτρικές & ηλεκτρονικές συσκευές
Ø Φωτιστικά
Ø Μπάζα
Ø Οργανικά απορρίμματα
Ø Χρησιμοποιημένα μαγειρικά λάδια
Ø Ορυκτέλαια
Ø Ελαστικά
Ø Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ)
Όσον αφορά το χαρτί, πλαστικό, γυαλί & μέταλλα, η ανακύκλωσή τους πραγματοποιείται κυρίως από τους μπλε κάδους, ωστόσο υπάρχουν και προγράμματα στα οποία γίνεται ανακύκλωση μεμονωμένα σε κάθε υλικό. Τα ανακυκλωμένα υλικά προωθούνται σε βιομηχανίες για επεξεργασία και διάθεσή τους στην αγορά για πώληση.
Οι μπαταρίες μέχρι 1500gr ανακυκλώνονται από την εταιρεία ΑΦΗΣ, όπου γίνεται ανάκτηση των μετάλλων και επαναχρησιμοποίησή τους για κατασκευή νέων μπαταριών ή άλλων προϊόντων.
Οι ηλεκτρικές & ηλεκτρονικές συσκευές ανακυκλώνονται από την ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε., ενώ τα φωτιστικά ανακυκλώνονται από την ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε.
Όσον αφορά τα μπάζα δεν υπάρχει οργανωμένο δίκτυο συλλογής & αξιοποίησης των υλικών που περιέχονται σε αυτά. Εξαίρεση αποτελεί η μονάδα επεξεργασίας σε εταιρεία που εδρεύει στη Βόρεια Ελλάδα. Αξιοποιούνται χρήσιμα υλικά όπως καλώδια & γυαλιά, ενώ τα αδρανή υλικά χρησιμοποιούνται σε εργασίες επιχωματώσεων & αποκατάστασης παλαιών λατομείων.
Η ανακύκλωση των οργανικών απορριμμάτων υλοποιείται με την κομποστοποίηση όπου τα οργανικά απορρίμματα υπό ελεγχόμενες συνθήκες μετατρέπονται σε στερεό χουμικό προϊόν, το κομπόστ που είναι φυτόχωμα κατάλληλο για τον κήπο και τις γλάστρες του σπιτιού μας. Υλικά προς κομποστοποίηση είναι κυρίως τα αποφάγια της κουζίνας, η στάχτη από το τζάκι, χαρτιά κουζίνας, το πριονίδι (βοηθά στον αερισμό) & τα οργανικά λιπάσματα.
Για τα μαγειρικά λάδια υπάρχει σύστημα ανακύκλωσης στην Ελλάδα όπου το λάδι μετατρέπεται σε προϊόν σαπωνοποιίας ή χρησιμοποιείται στην παραγωγή βιοκαυσίμων & βιολιπαντικών. Το περιβαλλοντικό όφελος είναι η μη διάθεση των μαγειρικών λαδιών ως υγρά απόβλητα στο δίκτυο αποχέτευσης, ενώ μειώνεται η ποσότητα ορυκτών καυσίμων και λιπαντικών που πρέπει να εισάγει η χώρα.
Η ανακύκλωση των ορυκτελαίων υλοποιείται από την Ελληνική Τεχνολογία Περιβάλλοντος ΑΕ που συνεργάζεται κυρίως με μεγάλους καταναλωτές λιπαντικών ελαίων όπως οι Ένοπλες Δυνάμεις & η ΔΕΗ.
Τα ελαστικά ανακυκλώνονται από την ECOELASTICA A.E. & το προϊόν της ανακύκλωσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο για την κατασκευή τεχνητού χλοοτάπητα σε γήπεδα 5Χ5 & στο τερέν του στίβου.
Τέλος, όσον αφορά τα Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής, οι κάτοχοί τους είναι υποχρεωμένοι να τα παραδίδουν σε σημεία συλλογής που συνεργάζονται με το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων Ελλάδας.
Εμπόδιο στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης των οχημάτων αποτελεί η νοοτροπία των ιδιοκτητών που είτε αναμένουν το μέτρο της απόσυρσης, είτε δεν αποχωρίζονται παλαιά αυτοκίνητα για συναισθηματικούς λόγους. Επίσης, λόγω περιορισμένης περιβαλλοντικής συνείδησης επιλέγουν την εγκατάλειψη του οχήματος σε κάποιο σημείο καταλαμβάνοντας τις ήδη περιορισμένες θέσεις στάθμευσης.
Επίσης, πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες τόσο σε επίπεδο κυβέρνησης (νομοθετική ρύθμιση), όσο και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης για την προώθηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης που θα στοχεύει στην περιβαλλοντικά ασφαλή διαχείριση των οικιακών φαρμάκων, τα οποία καταλήγουν στους ΧΥΤΑ μαζί με τα υπόλοιπα οικιακά απορρίμματα.
Η Ανακύκλωση είναι η δεύτερη καλύτερη λύση, η Πρόληψη αποτελεί την βέλτιστη λύση, για τον λόγο αυτό πρέπει να τηρούμε ορισμένες βασικές αρχές κατά τις αγορές μας:
- Προτίμηση σε συσκευασίες που μπορούν να επιστραφούν & να επαναχρησιμοποιηθούν.
- Αποφυγή προϊόντων που έχουν υπερβολική συσκευασία.
- Χρησιμοποίηση δική μας πάνινης τσάντας ή δίχτυ για τις αγορές μας.
- Αποφυγή χρήσης πλαστικών ειδών μιας χρήσης.
- Χρήση μπαταριών που δεν περιέχουν κάδμιο ή υδράργυρο, καθώς και αυτές που είναι επαναφορτιζόμενες.
- Προτίμηση σε λάμπες φωτισμού μεγάλης διάρκειας ζωής & χαμηλών ενεργειακών αναγκών.
- Επιλογή προϊόντων που είναι κατασκευασμένα από ανακυκλώσιμα υλικά.
- Συμμετοχή σε προγράμματα ανακύκλωσης.
- Πίεση προς τον Δήμο για προώθηση προγραμμάτων ανακύκλωσης
Καμία πολιτική μείωσης των απορριμμάτων ΔΕΝ μπορεί να πετύχει αν δεν υπάρξει ενημέρωση & ευαισθητοποίηση του καταναλωτή. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το πρόβλημα των απορριμμάτων μας αφορά ΑΜΕΣΑ & υπάρχουν περιθώρια συμβολής του κάθε πολίτη στην επίλυσή του.
*Χαντζάρας Αλέξανδρος
M.Sc Περιβαλλοντολόγος
