Πραγματοποίηση 1ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα τις «Μικρές Κοινωνίες- Μικρές Επιχειρήσεις- Μικρές Πόλεις και Χωριά»

Το Ινστιτούτο Τοπικής Ανάπτυξης "Θωμάς και Αφροδίτη Παπανίκος" (ΙΤΑΘΑΠ), σε συνεργασία με το Αθηναϊκό Ινστιτούτο Εκπαίδευσης & Έρευνας (ΑΘΙΝΕΕ), πραγματοποίησε το 1^ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριό του με θέμα «Μικρές Κοινωνίες- Μικρές Επιχειρήσεις- Μικρές Πόλεις και Χωριά», τη Δευτέρα 25 Αυγούστου 2014 και την Τρίτη 26 Αυγούστου, στο ξενοδοχείο Τιτάνια, Πανεπιστημίου 52, Αθήνα. Οι εναρκτήριες ομιλίες του συνεδρίου έγιναν...

τη Δευτέρα 25 Αυγούστου 2014 στις 10:00 π.μ. από τον κ. Γεώργιο Πουλό, Αντιπρόεδρο του Αθηναϊκού Ινστιτούτου Εκπαίδευσης και Έρευνας και Ομότιμο Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Νοτίου Αφρικής και τον κ. Θωμά Παπανίκο, Πρόεδρο του Ινστιτούτο Τοπικής Ανάπτυξης "Θωμάς και Αφροδίτη Παπανίκος" (ΙΤΑΘΑΠ).

Στις δύο μέρες του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκαν εισηγήσεις από ομιλητές που προέρχονταν από 8 χώρες (Αγγλία, Βραζιλία, Ελλάδα, HΠΑ, Μεξικό, Σλοβακία, Τουρκία και Χιλή). Το πρόγραμμα του συνεδρίου είναι διαθέσιμο στο http://www.atiner.gr/2014/2014PRO-SMC.docx. Όλες οι παρουσιάσεις ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και εστίασαν σε πολύπλευρα και σημαντικά θέματα των σημερινών μικρών κοινωνιών και επιχειρήσεων. Έπεται συνοπτική επισκόπισή τους.

Ο αναπληρωτής καθηγητής Παναγιώτης Πετράτος από το Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια των ΗΠΑ αναφέρθηκε στις ευκαιρίες των μικρών ακαδημαϊκών προγραμμάτων, στην οικονομική κρίση και στις νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση. Από το 2004-2005 και έπειτα, στην Καλιφόρνια, έχει παρατηρηθεί μεγάλη αύξηση των χρεών των φοιτητών που οφείλονται σε φοιτητικά δάνεια. Οι φοιτητές οδηγούνται στα φοιτητικά δάνεια εξαιτίας των υψηλών διδάκτρων των δημόσιων πανεπιστημίων. Οι κρατικές επιχορηγήσεις έχουν μειωθεί, κι έτσι, τα κρατικά πανεπιστήμια προκειμένου να αντεπεξέλθουν οικονομικά, επέλεξαν να αυξήσουν τα δίδακτρα, παρά να χαλιναγωγήσουν τις δαπάνες που αφορούν μη εκπαιδευτικούς σκοπούς, όπως για παράδειγμα την κατασκευή εστιών και κέντρων αναψυχής. Η δημόσια εκπαίδευση γενικότερα πληρώνει περισσότερα χρήματα από ποτέ στη “Wall Street”. Οι φοιτητές των κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, αρκετοί εκ των οποίων έχουν στραφεί σε αυτά λόγω των χαμηλών κρατικών επιχορηγήσεων, βρίσκονται στη χειρότερη θέση. Οι Αφροαμερικανοί σπουδαστές, οι οποίοι έχουν δυσανάλογα στραφεί σε κερδοσκοπικά ιδρύματα, έχουν φέρει υψηλότερα επιτόκια δανεισμού και υψηλότερα μέσα επίπεδα χρέους. Τα υψηλά επίπεδα ανεργίας που επικρατούν τείνουν να εντείνουν τα χρέη των σπουδαστών. Τα Μαζικά Ελεύθερα Διαδικτυακά Μαθήματα (MOOCs) αποτελούν μια οικονομική εναλλακτική στην ανώτερη εκπαίδευση. Τα συγκεκριμένα μαθήματα ανοίγουν επίσης την προοπτική έρευνας σε εκπαιδευτικό επίπεδο, καθώς έχουν δημιουργηθεί πλατφόρμες που παρακολουθούν τις μαθησιακές ανάγκες των φοιτητών και αναγνωρίζουν τα προβλήματά τους. Κάποια διαδικτυακά προγράμματα είναι πλήρως πιστοποιημένα, ενώ το χαμηλό κόστος και η ικανοποίηση από τις πλήρως διαπιστευμένες απαιτήσεις οδηγούν σε καλύτερη μάθηση, που λειτουργεί ουσιαστικά ως μελλοντική επένδυση. Ένα δυνατό κίνητρο για την επιλογή προγραμμάτων που δεν είναι διαπιστευμένα θα ήταν η άμεση αποκατάσταση των σπουδαστών τους και η κοινοποίηση αυτού του γεγονότος στο ευρύτερο κοινό.

Η καθηγήτρια Καβίτα Χάμζα και η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Ντενίζ ντε Αμπρώ Σοφιάτι Νταλμαρκό από τη Βραζιλία παρουσίασαν την έρευνά τους σχετικά με τις καταναλωτικές συνήθειες των χαμηλού εισοδήματος κατοίκων αγροτικών περιοχών της Βραζιλίας. Βρέθηκε πως η πλειονότητα των καταναλωτών που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν ατομικό εισόδημα που φτάνει τα US$ 3.50 την ημέρα. Υπάρχουν, έτσι, ευκαιρίες για την αγορά καταναλωτικών αγαθών που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα της καθημερινής ζωής τους. Οι καταναλωτές επιθυμούν την απόκτηση κατοικιών, τη βελτίωση αυτών, την πρόσβαση σε καλύτερη εκπαίδευση, την αγορά αυτοκινήτων και αγαθών, καθώς και υπηρεσίες όπως ταξίδια. Πρόκληση αποτελεί η εύρεση καινοτόμων λύσεων όσον αφορά την πρόσβαση σε βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής και στο διαδίκτυο, την επιλεκτική συλλογή αποβλήτων, καθώς και την πρόσβαση σε ηλεκτρονικές συσκευές, όπως φούρνους μικροκυμάτων, ραδιόφωνα και υπολογιστές. Η μελέτη έδειξε επίσης πως το 89% των διευθυνόντων συμβούλων που ερωτήθηκαν, αναγνώρισαν πως οι καταναλωτές παίζουν σημαντικό ρόλο στην απόφασή τους να εισάγουν βιώσιμες πρακτικές στην παραγωγική διαδικασία των εταιρειών τους, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν επίγνωση του αντίκτυπου των καταναλωτικών τους συνηθειών στο περιβάλλον και στην κοινωνία.

Η καθηγήτρια Τζούλια Φαγουάζ από την Χιλή μίλησε για τις γυναίκες-μικροεπιχειρηματίες στην επαρχία της κεντρικής Χιλής. Ο γυναικείος πληθυσμός της επαρχίας αυξάνει τη συμμετοχή του στον εργασιακό τομέα, και αυτό συνεπάγεται βελτίωση της ποιότητας ζωής και της αυτοεκτίμησης, μεγαλύτερη προσωπική ελευθερία, δυνατότητα λήψης αποφάσεων και ανάπτυξη νέων κοινωνικών σχέσεων. Η μικροεπιχειρηματικότητα στον αγροτικό τομέα επιτρέπει μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ οικογένειας και εργασίας. Έτσι, αλλάζουν ο παραδοσιακός γυναικείος ρόλος, η σχέση μεταξύ των 2 φύλων και η οικογενειακή οργάνωση. Η κα Φαγουάζ διευκρίνησε, ωστόσο, πως ο επαρχιακός γυναικείος πληθυσμός αντιμετωπίζει οικονομικά, πολιτιστικά και φυλετικά εμπόδια. Ακόμα και αν η μικροεπιχειρηματική δραστηριότητα προσφέρει πολλές ευκαιρίες στις γυναίκες, είναι συχνά δύσκολο για αυτές να διαχωρίσουν τον εργασιακό από τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Τέλος, υποστήριξε ότι όσον αφορά τις μικροεταιρείες των γυναικών της επαρχίας, τα αποτελέσματα υπερβαίνουν τις παραγωγικές πτυχές και επεκτείνονται σε οικογενειακούς διακανονισμούς, σε δικτύωση, σε χωρική κινητικότητα και σε διαδικασίες ανασυγκρότησης ταυτότητας.

Η καθηγήτρια Ζωή Μπουτσιώλη από την Ελλάδα στην έρευνά της σύγκρινε τον αριθμό των συνολικών εισαγωγών σε δύο δημόσια περιφερειακά νοσοκομεία της Ελλάδας, της Σπάρτης και των Τρικάλων, κατά το διάστημα 2001-2005. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια των Σαββατοκύριακων, των καλοκαιρινών μηνών και των επίσημων αργιών-διακοπών, ο αριθμός των συνολικών εισαγωγών εμφανίζεται μειωμένος. Υποστήριξε ότι, κατά τη χρονική περίοδο αυτή, μια καλή πρακτική θα ήταν να σχηματίζονται μικρές ομάδες του προσωπικού των νοσοκομείων (για παράδειγμα, μια νοσοκόμα με έναν γενικό ιατρό) και να επισκέπτονται απομακρυσμένες περιοχές και χωριά, όπου θα προωθούν και θα παρέχουν πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σε ηλικιωμένους, σε άτομα με κινητικά προβλήματα και σε άτομα με ειδικές ανάγκες. Αυτή η ενέργεια της κατ’οίκον υποστήριξης και παρέμβασης μπορεί να οδηγήσει μελλοντικά σε μείωση της θνησιμότητας, σε λιγότερες εισαγωγές για μακροχρόνια νοσοκομειακή φροντίδα και σε μειωμένη συχνότητα έκτακτων επαναεισαγωγών ασθενών.

Ο υποψήφιος διδάκτορας Βασίλης Χαραλαμπόπουλος από την Αγγλία παρουσίασε την έρευνά του σχετικά με το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Ελλάδας και την εφαρμογή της ιδεολογίας και των πρακτικών της νέας δημόσιας διαχείρισης. Μέσω της έρευνάς του βρέθηκε πως σημαντικός είναι ο ρόλος των τοπικών αρχών καθώς και ο ρόλος των τοπικών-περιφερειακών νοσοκομείων και η υποστηρικτική βοήθεια που αυτά προσφέρουν. Επίσης, ένα βασικό εργαλείο στον τομέα της υγείας είναι η ανάπτυξη υγειονομικού χάρτη για τη καταγραφή των ιατρικών αναγκών της κάθε περιοχής. Επίσης, φάνηκε να αλλάζει ο χαρακτήρας ορισμένων νοσοκομείων και κλινικών και να δίνεται προτεραιότητα σε τομείς που απουσίαζαν από το σύστημα μέχρι τώρα, όπως η αποκατάσταση των χρόνιων πασχόντων και των ηλικιωμένων ασθενών. Όσον αφορά την έλλειψη σε ανθρώπινο δυναμικό, υπογραμμίστηκε πως υπάρχουν ελλείψεις σε όλες τις ειδικότητες στα περιφερειακά νοσοκομεία, καθώς επίσης επικρατεί και το πρόβλημα της άνισης κατανομής του προσωπικού. Τονίστηκε πως η διαδικασία εδραίωσης των εργαλείων δημόσιας διαχείρισης εξελίσσεται καλά. Μία από τις πρακτικές της δημόσιας διαχείρισης ήταν οι συγχωνεύσεις των νοσοκομείων με σκοπό την εξοικονόμηση οικονομικών και ανθρώπινων πόρων. Τέλος, σημαντική κρίνεται η ανάπτυξη τοπικών πρωτοβουλιών για την κάλυψη των επειγουσών αναγκών που επιβάλλει η κρίση.

Η ερευνήτρια Μάρτα Ντομπροβόντσκα από την Σλοβακία επικεντρώθηκε στα παραδοσιακά γεωργικά τοπία και τη σημασία τους. Για την εξέταση αυτών των τοπίων χρησιμοποίησε τις μεθόδους της οπτικής ερμηνείας αεροφωτογραφιών και της έρευνας πεδίου. Η αξία τέτοιων περιοχών είναι πολυδιάστατη. Καταρχάς, σε τέτοια περιβάλλοντα αναπτύσσονται ειδικές συνθήκες, ευνοϊκές για την επιβίωση σπάνιων ειδών ζωντανών οργανισμών, γεγονός που συμβάλλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Αποτελούν, έτσι, ιδανικούς τόπους διαβίωσης σπάνιων αλλά και απειλούμενων ειδών. Προσφέρονται, επιπλέον, και ως χώροι αναψυχής, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του οικολογικού τουρισμού. Δεδομένου, ωστόσο, ότι οι περιοχές αυτές δεν προστατεύονται στοχευμένα και με πολιτικό σχεδιασμό, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος στο εγγύς μέλλον, λόγω της εγκατάλειψής τους, να συρρικνωθούν ή και να εξαφανιστούν μη αναστρέψιμα.

Ο καθηγητής Χεζούς Γκαστόν Γκιτιέρεζ Σεντίλο από το Μεξικό μίλησε για τον γαστρονομικό τουρισμό. Πρόκειται για μια στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης του Νότιου Μεξικού. Εξέτασε και βρήκε πως οι συνθήκες της περιοχής είναι ευνοϊκές για την εφαρμογή μιας “Παγκόσμιας Αγοράς Τροφίμων- Global Food Marketplace- SIAL”. Απαιτούνται όμως αρμονικές σχέσεις μεταξύ των τοπικών φορέων για την ορθή εφαρμογή του σχεδίου. Επιπλέον, απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις όσον αφορά την ανάπτυξη και προετοιμασία φαγητών και εδώδιμων προϊόντων με αξιοποίηση της τοπικής βλάστησης και πανίδας. Τα πλεονεκτήματα της πιθανής εφαρμογής μιας “SIAL” στην πόλη Χιντάλγκο του Μεξικού θα είναι η οικονομική ανάπτυξη, η αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης και της ποιότητας ζωής, που με τη σειρά τους θα ωφελήσουν το μεγαλύτερο μέρος του τοπικού πληθυσμού και θα δημιουργήσουν ευνοϊκές προοπτικές για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης.

Η Ζήτα Ιζακοβίσοβα, διευθύντρια του Ινστιτούτου Οικολογίας Τοπίου στη Σλοβακία, έκανε μια εκτίμηση των προβλημάτων του αγροτικού τοπίου της Σλοβακίας, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της μεταβατικής οικονομίας. Η δήμευση της περιουσίας, η συγκέντρωση της γης και οι ακατάλληλες μέθοδοι καλλιέργειας οδήγησαν σε ρύπανση και υποβάθμιση του εδάφους, καθώς και σε μόλυνση των υπόγειων υδάτων και του υδροφόρου ορίζοντα. Επιπλέον, η αστικοποίηση και η ανάπτυξη χώρων αναψυχής είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή στην γεωργική διάρθρωση. Μειώθηκε κατά το ήμισυ η καλλιέργεια δημητριακών και οι αμπελώνες, ενώ αυξήθηκαν οι ενεργειακές καλλιέργειες. Επίσης, μειώθηκε η ένταση της γεωργικής παραγωγής. Τόνισε πως ένα σημαντικό οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Σλοβακία σήμερα είναι οι υπέρογκες εισαγωγές ξένων τροφίμων, συχνά χαμηλότερης ποιότητας, μέσω των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, και η συνακόλουθη μείωση των εθνικών προϊόντων της στις εγχώριες αγορές (λιγότερα από 50%).

Τέλος, η υποψήφια διδάκτορας Χατιτσέ Οζγκούλ Οζχισάρ από την Τουρκία, στην παρουσίασή της μίλησε για την μεταμόρφωση που έχει υποστεί η πόλη Αλικαρνασσός μετά το δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα. Πριν από τη δεκαετία του ’70, η Αλικαρνασσός ήταν μια μικρή παραλιακή πόλη, που πλέον έχει διαμορφωθεί σε μεγάλο και παγκόσμιο τουριστικό προορισμό. Η μεταμόρφωση όμως αυτή συνέβη τόσο δραματικά, υπό τις συνεχείς και αυξανόμενες πιέσεις των καπιταλιστικών πολιτικών και των οικονομικών αρχών με το πρόσχημα του τουρισμού, που ως συνέπεια είχε την κακοποίηση τόσο του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής όσο και του δομημένου. Ο τουρισμός είναι συνήθως ένα θετικό μέσο για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη μικρών πόλεων και προσφέρει μια οικονομική διέξοδο από την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι διάφορες χώρες του κόσμου. Όμως, στην περίπτωση της Αλικαρνασσού, ευθύνεται για αλλοιώσεις στην ταυτότητα του τόπου και στον παραδοσιακό τύπο στέγασης.

Αν χρειαστείτε περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ τηλεφωνήστε στη Γενική Γραμματέα του ΙΤΑΘΑΠ, κα Σήλια Σακκά, στο 210 3634210, ή στείλτε ηλεκτρονική επιστολή στο itap@itap.gr.