Γράφει ο Δημήτρης Ντόκας
Σφίγγει ο κόμπος της αδικίας την ψυχή του και σταλάζει πίκρα και δάκρυ!
Χαράζει η μαχαιριά της απανθρωπιάς την καρδιά του και ρέει αίμα και παράπονο!!
Ταράζει η δυσαρμονία παράλογων, βασανιστικών, ανθρώπινων συμπεριφορών τη σκέψη του και διαχέονται ευωδιές απερίγραπτων συναισθημάτων…
Αυτός, για μένα, είναι ο χορευτής του Ζεϊμπέκικου!!!
Ο Ζεϊμπέκικος είναι αντρίκιος, μοναχικός, λεύτερος, προσωπικός, εκφραστικός, λαϊκός χορός, σέρτικων και βασανιστικών συναισθημάτων. Τέτοιων που όσοι βίωσαν έντονες, σκληρές, αιχμηρές εμπειρίες ζωής και έχουν την ικανότητα και τη διάθεση να τις εξωτερικεύσουν, μπορούν να κοινωνήσουν. Λάθος μέγιστο, ατόπημα αδιόρθωτο, να πιστεύει κάποιος ότι το Ζεϊμπέκικο είναι χορός της χαράς και της αναμελιάς, της ευδιαθεσίας και της αγαλλίασης, πόσο μάλλον της «πλάκας» και του «χαβαλέ»!
Χορεύοντας Ζεϊμπέκικο κάποιος, μπορεί να εξωτερικεύσει συναισθήματα ερωτικά, πίκρας, αγανάκτησης, θυμού, καημού, οργής, αντίστασης, ανυποταγής, λεβεντιάς…
Όλοι οι χοροί έχουν βήματα και ρυθμό, τούτος όμως ο χορός, δεν μπαίνει σε καλούπια, δεν τυποποιείται, είναι προσωπική εκφραστική υπόθεση καθενός, των δοσμένων με μοναδικό αυτοσχεδιασμό, προσωπικών συναισθημάτων.
Η έκφραση όλου του «είναι» του χορευτή, συντονίζεται τόσο με το μουσικό, όσο και με στιχουργικό μέρος του Ζεϊμπέκικου τραγουδιού. Μέσα στο ρυθμό, πάντα κινείται αρμονικά, σε συσχετισμό με το περιεχόμενο των στίχων, η ολότητα του, βρίσκεται σε πλήρη συνταύτιση, με τα μηνύματα που αυτοί περιέχουν.
Ο Ζεϊμπέκικος είναι αντρίκιος χορός, δεν ταιριάζει σε μία γυναίκα, να εξωτερικεύει βαριά, στακάτα και ενίοτε σκληρής και οριακής αντοχής, ψυχικά συναισθήματα.
Ζεϊμπεκιά είναι ο σέρτικος, αντρίκιος, εκφραστικός χορευτικός μονόλογος, η ιεροτελεστία της ψυχικής ανάτασης της στιγμής, που για να την εξωτερικεύσει ο χορευτής πρέπει να «φτιαχτεί», να «βρεθεί», να έρθει σε όχι κατ’ ανάγκη κατανοητή απόλυτα απ’ τους γύρω του, ιδιαίτερη έκσταση.
Ακόμα και η ενδυματολογική εμφάνιση, όποιου αποπειράται «Να θυσιάσει στο βωμό των 9/8ων» πρέπει να συνάδει με αυτό που επιδιώκει να προσεγγίσει. Ο Ζεϊμπέκικος δεν χορεύεται από κάποιον με σταμπαριστό μπλουζάκι και αθλητικό παπούτσι, είναι βαριά, σοβαρή, εσωτερική υπόθεση κι όχι γυμναστική επίδειξη, ούτε σε οικογενειακή συνάθροιση σε γιορτή γενεθλίων, ούτε δηθενίστικη έκφραση είναι! Ούτε είναι και αναγκαστικά, μηχανική, υποκριτική, πολιτικοκοινωνική συμπεριφορά.
Πολύ περισσότερο δε, σκόπιμη, της στιγμής, η υστερόβουλη, επιτηδευμένη και υποκριτική επίδειξη. Το προσποιητό, απ’ το γνήσιο και το αυθόρμητο, πάντα διακρίνεται.
Είναι «πυροβασία ψυχής», πάνω σε βασανιστικά βιωματικά θυμητάρια και της στιγμής, ανεξήγητα ερεθίσματα.
Ο χορευτής είναι πάντα ρυθμικά συντονισμένος, όταν ανοίξει τα χέρια του «στο πέταγμα του αετού» κάνει τη μοναδική του πτήση και ξαναγειώνεται, χτυπώντας τη γη με πόδια και κάπου - κάπου με χέρια, να τον νιώσει, να τον αισθανθεί, η ν’ ανοίξει να τον …υποδεχτεί! Όταν πάνω στις μουσικές γέφυρες, φέρνει τη στροφή του, υποδηλώνει την αποστροφή σ’ αυτά που κατακρίνει!! Σ’ αυτά που δεν αντέχει, σ’ αυτά που απορρίπτει, σ’ αυτά που αντιπαλεύει!!!
Αν η ελαφρότητα, της μέχρι τώρα εποχής, αλλοίωσε τις συμβολικές αξίες του ζεϊμπέκικου, αυτό δεν είναι θέμα αυτού καθ’ αυτού του χορού, αλλά όσων τον παρερμηνεύουν και τον κακοποιούν.
Είναι απαράδεχτο άντρας ν’ ανεβαίνει στα τραπέζια και στις μπάρες και να προσπαθεί…να χορέψει Ζεϊμπέκικο.
Ο χορευτής του Ζεϊμπέκικου είναι μάγκας, σοβαρός, ντόμπρος, βαρύς και γειωμένος, αφοσιωμένος στη μαγεία του ρυθμού και στα μηνύματα των στίχων.
Έντεχνα αρκετοί έμπειροι χορευτές, αν και κάποιες φορές από ατυχία, ξεφεύγουν απ’ το ρυθμό για την ανάγκη μιας φιγούρας, όμως εντυπωσιακότερα ξαναβρίσκουν το βήμα τους. Υποδηλώνοντας πως έχουν τον έλεγχο της περίστασης, της προσωπικής τους «σπονδής», στο φανταστικό και άυλο «θυσιαστήριο» της προσωπικής τους έκφρασης.
Θυμάμαι με συγκίνηση, μικρό παιδί στο Καινούργιο, το λεβέντικο, ολόρθο ζεϊμπέκικο του αείμνηστου δάσκαλου του Ευθύμιου Λεωνίδα Στούμπου και το …πιο βαρύ του αδερφού του Κωνσταντίνου! Των αξέχαστων, αγαπημένων συγγενών μου!!
Το εκφραστικό ζεϊμπέκικο του Αντρέα του Φαρμάκη…καλή του ώρα όπου κι αν είναι!
Του κυρ-Γιώργη του ξυπόλυτου ψαρά, με τραγούδια απ’ το ηλεκτρόφωνο, παλιά σε Ταβέρνα στη Δραπετσώνα!
Το μάγκικο ζεϊμπέκικο του Χαραλαμπόπουλου, σε κέντρο της πλατείας Αμερικής!
Το απέφευγα…απ’ τα πολλά πήγα κοντά του και του είπα: «Άκου Μιχάλη, εμένα αν δε μου βγαίνει, δε χορεύω! Και δε χόρεψα»
Το τι μου απάντησε, ας το πει…όταν και όποτε ο ίδιος αποφασίσει!
Αν δεν αναφερθώ στον μεγάλο χορευτή, λιτό και δωρικό, Καινουργιώτη συγγενή και φίλο μου, στον Θανάση Κ. Στούμπο, που περάσαμε όμορφες βραδιές στα μπουζούκια…δε θα ησυχάσω!
Μου είπε κάποτε: «Τους βλέπεις αυτούς που χορεύουν, όταν ανεβούμε εμείς δε θα ξανασηκωθούν…Σήκω, πάμε!»
...Δεν ξανασηκώθηκαν!!!
Δε θα γράψω, για άλλους και για άλλα, γιατί το συναίσθημά μου… με φορτίζει επικίνδυνα!
Θα κλείσω με την πεμπτουσία …της χορευτικής έκφρασης.
«Να σου το πω, δεν μπορώ αφεντικό» λέει ο Ζορμπάς στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη «Θέλεις να σου το χορέψω;»!!!
ΥΓ: Στην πρώτη φωτογραφία μέσα στο μαγαζί μου στο Καινούργιο Αγρινίου το 1996 (Φώτο-Τέχνη Χάρης Γεωργίου) Πρώτος από αριστερά, Μιχάλης Τερζής, (Που μελοποίησε και παρουσίασε δημόσια πρώτος στίχους μου, που όσο ζω θα τον αγκαλιάζω και θα τον φιλώ), Δημήτρης Σακελαρόπουλος, Πόπη Αστεριάδη, Που πάντα μου το λέει, όταν ανταμώνουμε: «Εσύ ήσουν η αιτία να συνεργαστώ πρώτη και μοναδική φορά στη ζωή μου με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση!» Πόπη σε φιλώ!! Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Που άφησε την τελευταία του πνοή, με τους στίχους μου κάτω απ’ το μαξιλάρι του)!!!
Δημήτρης Ντόκας
